"Samemu przegrać jest skazać się na hańbe , swoich zaś wybić jest skazać się
na śmierć" [Jerzy Ossoliński - kanclerz wielki koronny , słowa te odczytywane są
jako krytyka Akcji pacyfikacyjnej Wiśniowieckiego na Ukrainie]
"Wiśniowiecki umiał zwyciężać i wrogów ojczyzny , i własnych .Nie
ustępował ten tryumf zeszłorocznemu zwycięstwu nad Tatarami." [Albrycht
Radziwiłł o zwycięstwie kniazia w sprawie o Rumno]
"Panna nie tak urodą
, jak wysokością koligacji i posagiem powabna"[o Gryzeldzie Konstancji z
Zamoyskich - żonie Jaremy ]
"Służyłeś , książe Rzeczpospolitej , ale nie
nam..." [Jan II Kazimierz - słowa te wygłosił w chwili uroczystego odebrania
buławy J.W.]
"Długo mi kniazik nie będzie regimentował " [Bohdan Zenobi
Chmielnicki - słowa na wieść o obraniu chwilowo J.W. na hetmana wygłoszone pod
Lwowem]
"Jakim tam gościem był w obozie lubym
Trudno wyprawić ten
kształt piórem grubym
Owo tak krótce : że się wszystkim zdało Jakby im nowe
słońce zaświtało"
[poeta nieznany o przybyciu księcia do obozu pod Zbaraż ]
"Dzielny to był pan bardzo i lubo przy małym wzroście ,
ale serca
wielce mężnego ,
a co największa wojsku całemu miły ..."[autor diariusza
obozowego o śmierci Wiśniowieckiego]
"Był to pan dobrotliwy nie
poważny." [Joachim Jerlicz o J.W.]
"dnia tego rozstał się z tym światem
z wielkim wojska wszystkiego żalem ,któreby go było krwią swoją rado odkupiło "
[Stanisław Oświęcim]
"Te dwie osobistości wysuwając się na czoło
ówczesnego społeczeństwa (...) ścierały się ze sobš i antagonizm ich miał dojść
do takiego stopnia napięcia , że zaważył na losach panstwa" [Władysław
Tomkiewicz o J.W. i Ossolinskim ]
"Ludzi mordował i ścinał i na pal
wbijał, wszędzie w każdym miejscu na środku rynku szubienica popom naszym oczy
świdrem kręcił" [Maksym Krzywonos o pacyfikacji ]
"Znalazł Bóg w czym
nagle zasmucił Woysko wszystko i iako o ziemię porzucił Głowy jego Korone ,
Wiśniowieckiego Xiąci Wojewode zgasił Ruskiego..." [S. ze S.T.]
"Toteż
minie czas długi ,
Nim się zrodzi taki Wiśniowiecki drugi" [Samuel ze
Skrzypny Twardowski - oba cytaty]
"na partyzancką bardziej skalę" [Paweł
Jasienica o działalności Jaremy]
"Renesans popularności Wiśniowieckiego
nastapił nie dzięki historykom , a literackiej legendzie" [Konrad T. Naylor]
"książę był wzrostu prawie małego i dość szczupły. Młody był jeszcze,
liczył dopiero trzydziesty szósty rok życia, ale na twarzy jego widne już były
trudy wojenne."(...) "oblicze to na pierwszy rzut oka zdradzało nadzwyczajnego
człowieka. Malowała się w nim żelazna, nieugięta wola i majestat, przed którym
każdy mimo woli musiał uchylić głowy. Widać było, że ten człowiek zna swoją
potęgę i wielkość - i gdyby mu jutro włożyć koronę na głowę, nie czułby się ani
zdziwiony, ani przygnieciony jej ciężarem. Oczy miał duże, spokojne, prawie
słodkie, jednakże gromy zdawały się w nich bić uśpione, i czułeś, że biada temu,
kto by je rozbudził." [H.Sienkiewicz]